"Педагогикалық ұжымдағы қақтығыстарды болдырмау" тренингі»

Мақсаты:

1. Мұғалімдерді қақтығыссыз қарым-қатынас жасауға  мотивациялау.

2. Әріптестермен қарым-қатынаста мінез-құлықтың жаңа тәсілдерін іздеу.

3. Қарым-қатынас барысында өзін және өз әріптестерін қабылдау және түсіну дағдыларын дамыту.

4. Коммуникацияның вербалды және вербалды емес құралдарын дамыту.

Тренинг бағдарламасында:

1. Сәлемдесу. Күлімдеу.

2. «Не елестейді» ойыны

3. Жанжалдың психологиялық құрамдас бөлігі, қақтығыстардың алдын алу тәсілдері мен әдістері;

4. 1- Жаттығу: "Тату қжым болу үшін".

5. 2-жаттығу: "Біздің өміріміздің шеңбері".

6. 3 жаттығу: "Онда ол...".

7. «Педагогикалық ұжымдағы қарым-қатынас» сауалнама.

8. Теріс мінез-құлықтан арылу

9. "Ағаш жару» жаттығуы

10. «Ха» жаттығуы

11. «Уқалау» жаттығуы

12. «Алақандар» жаттығуы

13. «Неге мен үйрендім,...» рефлексия

«Сәлемдесу», «Күлімдеу» - шеңберге тұрып, көршілерімізбен қол алысып амандасып, бір-бірімізге шын ниетпен күлімдеу. Күлімдеу адам өмірінде үлкен рөл атқарады. Біреуге күлімдеу арқылы, біз оған үлкен қуаныш пен жақсы көңіл-күй сыйлай аламыз. Бір секундты  күлімдеу өмір бойына есте қалуы мүмкін.

«Не елестейді» ойыны. Қатысушылар шеңберде тұрады, бастаушы бір сөз айтады, келесі адам сол сөзге не елестетеді сол сөзді айтады. Солай шеңбер бойымен айтып шығады.

Жанжалдың психологиялық құрамдас бөлігі, қақтығыстардың алдын алу тәсілдері мен әдістері

     Жұмысқа біз өз өміріміздің айтарлықтай бөлігін бөлеміз, сондықтан да әріптестерімізбен өздерімізді  «жайлы сезіну» деген ниетіміз түсінікті. Өкінішке орай, жұмысқа қуанышпен баратын адамдар көп емес. Жиі себеп - біздің жұмыс ортамыз. Кез келген адам қоғамдастығы сияқты, еңбек ұжымдары да жанжалсыз өмір сүре алмайды – солайша әлем қалыптасқан. Дау-жанжал дегеніміз не? Психологтар шиеленісті адамдардың өзара іс-қимылының табиғи шарты ретінде қарастырады, оның негізінде субъектілердің арасындағы қарсыласу, шешілуі қиын қайшылықтардан туындаған, өткір эмоционалдық күйзелістермен, келісімнің болмауы, пікірлердегі алшақтық, қарама-қарсы көзқарастар мен ниеттердің, позициялардың, пікірлердің, мақсаттардың және т. б. қақтығыстары жатады.

     Қақтығыстар адамды бақытсыз етеді. Ол нашар жұмыс істейді, өзін нашар сезінеді және тіпті ауырып қалуы мүмкін. Қақтығыстар бізбен бүкіл өмір бойы бірге жүреді, бірақ бұл әрқашан біреу жеңу керек, ал біреу жеңілу керек дегенді білдірмейді. Басқа адамдардың сезімдері мен ниеттерін құрметтеу керек, оларға мұқият болу керек, содан кейін қақтығыстан шығу жолын табуға болады. Басқа адамдардың іс-әрекеттері мен қылықтарын түсіну кейде біздің шамадан тыс мақтанышымыз, кек алу ұмтылысымыз, бізге келтірілген ауырсыну, ашу, ыза сезімдері, реніш, қызғаныш сезімдері кедергі келтіреді. Әрдайым, барлығында біздің ойымыз дұрыс болғанын қалаймыз.

Ұжымды қалай жақындастыруға, сенім мен бірлік атмосферасын құруға болады? Бір команда аясында адамдардың әртүрлі түрлерін қалай біріктіруге болады?

Біріншіден-қақтығыстан жалтаруға(уклониться) болады. Ол үшін даулардың туындауына итермелейтін жағдайлардан аулақ болуға және келіспеушіліктерді тудыратын мәселелерді талқыламауға тырысу керек (стараться избежать споров и не обсуждать в коллективе).

Екіншіден, мәселелерді түзету мүмкін. Бұл жерде агрессия мен қиянатшылықтың көрінуіне жол бермеу, кәсіби ынтымақтастыққа(профессиональная солидарность) шақыру маңызды. Бұл әдістің Ұраны: "Біз бәріміз бір командамыз, неге қайығымызды шайқауымыз керек?»

Үшіншіден, мәмілеге (компромис) баруға болады. Бұл ретте шиеленісті тоқтататын дәрежеге дейін ішінара ғана жат көзқарас қабылдайды. Екі жақты  келісім арқылы бір-бірімізге жол беріп, бір шешімге келу.

Бірақ бұл тәсілдердің барлығы тұлғааралық қақтығыстарды тудыратын проблемаларды шешпейді.

Психологиялық үйлеспеушіліктің теріс салдарын алдын ала алдын алу жақсы болады. Қызметкерлердің үйлесімдігі қиын сәттерде шешуші болуы мүмкін бірнеше факторлардан тұрады: темперамент, жұмысқа қабілеттілік, дене төзімділігі және эмоциялық тұрақтылық. Психологиялық үйлесімділіктің маңызды факторы-бірге жұмыс істейтін адамдардың жасы. Қызметкерлер арасында, әсіресе жас қызметкерлер арасында жақсы қарым-қатынас, жақсы көңіл-күй мен өзара түсінушілік пайда болады. Ұжымдағы немқұрайлықтың КЕПІЛІ-педагогтың өзін-өзі ұстауы.

«Тату ұжым  болу үшін?» жаттығуы. Алдарыңыздағы ақ қағаздарға суретін салайық. Ол құмыра мен гүлдер. Құмыраны салғаннан кейін үстіне үш дөңгелек сызамыз да, сол дөңгелектерден гүл саламыз. Енді, гүлдеріміздің ортасына сіздің ойыңызша ұжымда сыйластық болу үшін не болу керек екені, немес адам бойында қандай қасиеттер болу керек екені жайлы жазыңыздар. Енді мен салған гүлді сіздердің ұжым деп санайық. Сіздердің ұжымда болу керек ең басты бес сыйластықты жазаайық.

Жаттығу: "Онда ол...»

Мақсаты: бұл өте қарапайым және қызықты жаттығу тренингтің әр қатысушысына "тату ұжым" ұғымын түсіндіруге көмектеседі.

Нұсқаулық: әркімге "тату ұжым"ұғымының мәнін түсіндіруді ұсынамын.

1. Қалам мен қағазды алыңыз.

2. Сіздің міндетіңіз-менің сұрағымды есту және сіздің басыңызға келген оған байланысты алғашқы бейнелерді жазу.

Егер ұжым-үй болса, онда ол…

Егер ұжым түс болса, ол…

Егер ұжым-музыка болса, онда ол…

Егер ұжым геометриялық фигура болса, онда ол…

Егер ұжым-фильм болса, онда ол…

Егер ұжым көңіл-күй болса, онда ол…

Талқылау.

САУАЛНАМА

" Педагогикалық ұжымдағы қарым-қатынас "
Құрметті әріптестер! Сұрақтарды оқыңыздарда төрт жауаптың біреуін таңдаңыз.
 

1. Өзіңізді ұжымның мүшесі ретінде бағалайсызба?

• Өзімді ұжымының мүшесі ретінде сезінемін.
• Ұжымның істерінде қатысамын;
• Ұжымының мүшесі ретінде сезінбеймін;
• Ұжым мүшелерінен жеке жұмыс жасағанды жөн санаймын..

2. Сіз қанағаттанасыз ба, әріптестеріңіздің қарым –қатынасына?

• толығымен қанағаттанамын;
• қанағаттанамын;
• жеткіліксіз қанағаттанамын;
• мүлдем қанағаттанбаймын.

3. Егер сізге мүмкіндік туса, сіз басқа ұжымға ауысар ма едіңіз?

• әрине, жоқ;
• осы ұжымда қалар едім;
• тезірек кетер ем, қалғым келмейді;
• ықыласпен кетер едім басқа ұжыммен жұмыс істеуге.

4. Сіздің педагогикалық ұжымымыңызда, қандай қарым-қатынас қалыптасты?

• менің ойымша, көптеген мектептерге қарағанда өте жақсы.
• бәлкім, басқа да көптеген мектептер сияқты.
• нашар, басқа мектептерге қарағанда;
• менің ойымша, басқа мектептерге қарағанда едәуір нашар.

5. Сіз қалай ойлайсыз, сіздің ұжымда өзара салт-дәстүр, қолдау, қол ұшын беру, қалыптасты ма?

• әрине, "иә";
• көбінесе "иә", "жоқ"-қа қарағанда;
• көбінесе"жоқ", "иә"-ға қарағанда;
• әрине, "жоқ".

6. Сіз қалай бағалар едіңіз өзіңіздің әкімшілікпен (администрацией) қарым-қатынасыңызды?

• толығымен қанағаттандырылды;
• қанағаттанамын;
• жеткіліксіз қанағаттандырады;
• мүлдем қанағаттанарлықсыз.

Сіздің жынысыңыз: _________ Сіздің жасыңыз _________

«Теріс мінез-құлықтан арылу»

Қандай ғанибет таңертең күлімсіреп ояну. Жақындарына, жылу және ашық, керемет көңіл-күймен "қайырлы таң! айту, Бірақ оның орнына айдаһар сияқты оянамыз. Жұмысқа барғымыз келмей, күнімізді өз қолымызбен қара – ақ түске айналдырамыз. Біреу кейде, ал біреу көңіл-күйге байланысты үнемі. Көңіл – күй-бұл өзгермелі нәрсе! Кейде төсектен тұрып үлгермейсің, бәрі қолыңнан құлай бастайды, бәрі солай емес. Ал кешке қарай бұл негатив өз үйінің табалдырығына түсіп, күйеуі, балалары, ата-аналары сияқты қайталанбас үй шаруаларына құлайды. Удың нағыз шоғыры! Ең қорқынышты, мұндай жағдайлар жиі қайталанады. 

Теріс мінез-құлық(неготив) дегеніміз не?

Негатив-теріс, қара түсті ғана көрініс.

Көңілсіздік, тітіркену және тіпті құтыру мен агрессия-мұның бәрі жасырын емес. Егер онымен күреспесе, ол күйзеліске, невқа, депрессияға және жүрек ауруларына әкелуі мүмкін. Өз үйіңізді, туған-туысқандарыңды және өзінді негативтен қалай қорғауға болады?

Үйге оралғасын, барлық жиналған неготивті үй ішіне шашпай, тыныш қана шаршап тұрғаныңызды айтып, біраз жатып, демалуға, өзіңізге біраз уақыт берулерін сұраңыз. Содан кейін тынышталып, күлімсіреп, күліп шығыңыз.

Психологиялық тренинг, қайғы мен жағымсыз эмоцияларды жоюға көмектеседі.

"Психологиялық тренинг-тұлғаны дамыту мен мінез-құлық дағдыларына белсенді оқыту түрі. Тренингте қатысушыға психологиялық қасиеттерді немесе дағдыларды дамытуға немесе көрсетуге бағытталған қандай да бір жаттығуларды орындау ұсынылады".

Барлық адамдар әртүрлі, олар әртүрлі қуанады, өкінеді және ашуланады. Мүмкін, және негативті шешу үшін әр түрлі тәсіл қажет.

 "Тарсылдату" немесе энергия шығару

Барлық дауысқа салу, столға жұдырықпен соққы беру. Кейбіреулерге ән айту немесе фильмді көру көмектеседі. Ең бастысы, теріс энергия шығуы. Осыдан кейін жан тыныш болады.

Қара зат наразылықтан құтқарады

Психологиялық тренингте "қара тесік"жаттығуы бар. Кейбір қара затты табу керек, жақсырақ күңгірт. Шаңсорғыш ретінде бүкіл негатив соратын "тесікті" елестетіп, затқа қарап отыр. Көңіл-күйді жақсартқанша бұл бейнені ұстап тұру керек.

Сарқырама жаттығуы

Су өмір көзі, ол шиеленісті жояды, нервтерді тыныштандырады және негатив сіңіреді. Негативтен құтылу үшін өзенге кірудің тамаша нұсқасы, көлге бату немесе сарқырама астында тұру үшін, бірақ мұндай мүмкіндік болмаса, ваннаға бару керек. Бұл өте салқын жан шынайы құтқару. Душқа тұру, толығымен демалуға. Егер душ болмаса, қолды суық сумен ағызып қою керек.

«Ағаш жару» жаттығу арқылы бойымыздағы неготивті шығару.

« Ха» жаттығуы

«Уқалау» жаттығуы

«Алақандар» жаттығуы

Екі алақан салынған парақтар. Бірінде әрқайсысы өз ұжымындағы өзгерістерді көргісі келетінін жазады. Кейін олар оқылып, екінші алақанға сол өзгерістер орындалу үшін не істеу керектігі жазылады.

Қорытындылай келе, осындай тренингтер өткізудің негізгі мақсаты-ұйымшылдық факторларының бірі ретінде педагогикалық ұжымдағы жанжалдардың алдын алу болып табылады. Біреу үшін мұнда алынған барлық ақпарат пайдалы, ал біреу ақпараттың бір бөлігі ғана қажет болады. Қалай болғанда да-қалағаныңызша көп алыңыз.

Алдымен бізде күлімсіреу, бұлжытпай ымыраласу, жеке істерге деген қызығушылықтың артуы болсын – уақыт өте келе бұл тегістеледі және табиғи көрінетін болады.

Өз эмоциялар мен сезімдеріңізді басқара біліңіз. Өйткені, ашуланған кезде адам көптеген жаман істер жасап, көңілге тиетін сөздер айтуы мүмкін.

"Неге мен үйрендім»

Мақсаты: рефлексия

Тапсырма: аяқталмаған сөйлемдерді жазыңыз.

- Мен үйрендім ...

- Мен не білдім ...

- Мен таң қалдым ...

- Маған ұнады…

- Менің көңіл-күйім түсті, себебі....

Мен үшін ең маңызды болды ...

Қатысқандарыңыз үшін рахмет!